SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ I MERYTORYCZNEJ

MIEJSKIEJ I GMINNEJ BIBLIOTEKI PUBLICZNEJ W PRUDNIKU

ZA ROK 2010

ORGANIZACJA BIBLIOTEKI:

W 2010 roku Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w Prudniku działała na podstawie Ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U 1997, Nr 85 poz. 539) jako gminna instytucja kultury pełniąca zadania centralnej biblioteki publicznej gminy w zakresie:

• gromadzenia, opracowywania i udostępniania materiałów bibliotecznych,

• udostępniania informacji bibliotecznej, bibliograficznej i rzeczowej oraz zaspokajania potrzeb informacyjnych i edukacyjnych, w tym samokształceniowych, zwłaszcza w zakresie wiedzy o regionie,

• dokumentowania kulturalnego, naukowego, gospodarczego i społecznego życia gminy Prudnik,

• udzielania filiom pomocy instrukcyjno-metodycznej oraz szkoleniowej,

• promowania czytelnictwa i zbiorów bibliotecznych.

• Ponadto, zgodnie Porozumieniem PP.III.0714-6/2010 w sprawie powierzenia Gminie Prudnik zadań przewidzianych dla Powiatowej Biblioteki Publicznej w Prudniku, zawartym w Prudniku 1.09.2010 r realizowaliśmy zadania powiatowe w zakresie gromadzenia, opracowywania i udostępniania materiałów bibliotecznych – literatura regionalna, naukowa oraz piękna z kanonu lektur szkolnych – za kwotę 10.000 PLN zakupiliśmy 335 woluminów.

Zgodnie z wielowiekową tradycją oraz najnowszymi trendami światowego bibliotekarstwa nasza instytucja powinna być nie tylko lokalnym centrum kultury, ale też jednostką fundamentalną dla demokracji. Gromadząc dzieła wszystkich kultur, czasów i orientacji gwarantuje „każdemu obywatelowi dostęp do informacji, także o sprawach lokalnych i szerszego otoczenia, by mógł on wyrobić sobie pogląd i opinię na ich temat i uczestniczyć w demokratycznym decydowaniu o przyjmowanych rozwiązaniach. Stąd przekonanie, że tylko dobrze poinformowany obywatel może dobrze funkcjonować w demokratycznym społeczeństwie” (Jan Wołosz, Efektywna biblioteka publiczna w społeczeństwie informacyjnym). Uznanie biblioteki za ostoję demokracji przy jednoczesnym założeniu, że zaspokojenie potrzeb jej odbiorcy-klienta jest zadaniem priorytetowym leży u podstaw sukcesów bibliotek w USA czy krajach skandynawskich. Tam bowiem, mimo ogólnoświatowej tendencji do spadku zainteresowania czytelnictwem, związanym m.in. z konkurencją nowych mediów oraz starzeniem się społeczeństwa i związanymi z tym procesem schorzeniami uniemożliwiającymi bądź poważnie utrudniającymi lekturę, jak również ze stałego, wyraźnego wzrostu cen książek, z bibliotek korzysta 40-70% populacji, podczas gdy w Polsce ten odsetek waha się pomiędzy 10 a 20% i systematycznie spada. W naszej Bibliotece (centrala i filie) zarejestrowaliśmy jako czytelników ok. 14 % wszystkich mieszkańców gminy, jednakże w rzeczywistości odsetek korzystających z naszych usług jest nieco większy, gdyż statystyka ta nie uwzględnia osób korzystających tylko z usług Czytelni jak również faktu, iż wiele osób zameldowanych na stałe na terenie gminy w rzeczywistości przebywa poza jej granicami studiując bądź pracując.

Od czterech lat, w miarę możliwości prawnych, finansowych i organizacyjnych wdrażamy długofalowe działania mające na celu odwrócenie niepokojącego zjawiska spadku czytelnictwa, widocznego również w naszej Bibliotece, które będą kontynuowane oraz wzbogacane w kolejnych latach. Podstawowym zadaniem była ocena kondycji Biblioteki, obejmująca jej zasoby i możliwości, ale też słabe strony oraz zagrożenia (coroczna analiza SWOT oraz system ocen pracowniczych) i wypracowanie strategii dalszych działań. Obejmuje ona przede wszystkim poprawę dostępu do informacji, zwłaszcza wysoko wyspecjalizowanej oraz restrukturalizację księgozbioru poprzez systematyczną selekcję zbiorów oraz przemyślane zakupy dokonywane poprzez Komisję Zakupów i Selekcji Zbiorów tak, by był on atrakcyjny dla naszych odbiorców, a jednocześnie odzwierciedlał specyfikę poszczególnych agend bibliotecznych i terenu, na którym działamy. Oczywiście, nawet najbogatsza biblioteka nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić wszystkich potrzeb czytelniczych, dlatego rozszerzamy naszą współpracę w tym zakresie z innymi placówkami oraz podejmujemy działania mające na celu umożliwienie korzystania z sieci Internet we wszystkich agendach, gdzie jest to możliwe technicznie.

Wszyscy pracownicy centrali naszej Biblioteki mają przynajmniej średnie wykształcenie zawodowe, gorzej pod tym względem przedstawia się sytuacja w filiach. Pracownicy nie posiadający nawet średniego wykształcenia bibliotekarskiego – a uzyskanie takowego w związku z likwidacją przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego średnich szkół bibliotekarskich, są zatrudniani jako młodsi bibliotekarze i pozbawieni są możliwości dalszego awansu zawodowego. Niemniej na dzień dzisiejszy wszyscy pracownicy posiadają kwalifikacje zgodne z obowiązującymi wymaganiami Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na danym stanowisku.

Kolejnym ważnym problemem naszej instytucji jest optymalizacja kosztów działania oraz ich racjonalizacja, toteż wszelkie koszty na bieżąco monitorowane i analizowane pod kątem ich konieczności i efektywności.

Jest oczywiste, że żadna, nawet największa biblioteka, nie będzie w pełni efektywna, jeśli będzie próbowała zaspokoić wszystkie potrzeby swoich odbiorców własnymi zbiorami i usługami, bez wsparcia sieci bibliotecznej i innych instytucji kultury. Stąd też nacisk na współpracę z Muzeum, ośrodkami kultury, szkołami w gminie oraz bibliotekami w województwie i w kraju, zarówno w ramach sieci bibliotek publicznych jak też bibliotekami szkolnymi, uczelnianymi, naukowymi i pedagogicznymi oraz Biblioteką Narodową. Bacznie obserwujemy programy pomocowe dla bibliotek, korzystając z nich w miarę potrzeb i możliwości. Wśród regionalnych i ogólnopolskich konkursów grantowych wiele potencjalnie atrakcyjnych programów jest dla nas niedostępnych ze względów formalnych. Jesteśmy otwarci na potrzeby środowiska i organizacji oraz stowarzyszeń działających na terenie, jeżeli tylko odpowiedzą na naszą ofertę współpracy oraz współdziałania. W szczególności współpracujemy ze Stowarzyszeniem Uniwersytet III Wieku, Stowarzyszenie Zwykle „Diana”, „Caritas” Opole (filia Szybowice), Towarzystwo Miłośników Kresów, Dom Współpracy Polsko – Niemieckiej w Gliwicach, oddział Opole – Program „Historia Lokalna”, IPN oddział Wrocław, delegatura Opole. Podjęliśmy działania mające na celu coraz dokładniejsze poznanie naszych obecnych jak również potencjalnych odbiorców oraz ich potrzeb, tak byśmy w przyszłości mogli konstruować ofertę możliwie najlepiej przystosowaną do dynamicznie zmieniających się zainteresowań klientów-czytelników. Zakupiliśmy nowe formy książki – dyski CD, CD-mp³ i DVD, na razie zainteresowanie nimi nie jest zbyt duże, ale i nasza oferta jest skromna, koncentrująca się na lekturach oraz klasyce. Niemniej w miarę możliwości finansowych będziemy systematycznie ją rozszerzać, mamy również nadzieję, że dzięki niej dotrzemy do osób słabowidzących, dotychczas rzadko korzystających z oferty naszej Biblioteki. Podjęliśmy działania marketingowe mające budować image biblioteki jako instytucji nowoczesnej i przyjaznej, m. in. poprzez szersze zaangażowanie naszej instytucji w życie kulturalne miasta i przygotowywanie spotkań cieszących się dużym zainteresowaniem odbiorców oraz poszukiwanie nowych form aktywacji dotychczasowych czytelników jak i dotarcia do potencjalnych nowych odbiorców usług bibliotecznych.

Zdaję sobie sprawę, że mnie i pracowników Biblioteki czeka bardzo dużo pracy, konieczna będzie też zmiana myślenia o naszej instytucji nie tylko wśród społeczeństwa, ale też niektórych bibliotekarzy, często nawet nieświadomie powielających sposób myślenia i nawyki nie przystające do dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości, nim osiągniemy wyniki porównywalne z tymi, jakie osiągania biblioteki w krajach skandynawskich czy USA. Niemniej podjęliśmy już kroki   i działania, które mają na celu przełamanie stereotypów dotyczących biblioteki i które – mamy taką nadzieję – przyniosą wymierne rezultaty w kolejnych latach.

Sieć bibliotek publicznych w gminie Prudnik w 2009 roku:

1. Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w Prudniku:

- Wypożyczalnia dla Dorosłych;

- Oddział dla Dzieci;

- Czytelnia;

- Dział Gromadzenia i Opracowania Zbiorów

2. Filie miejskie:

- Filia nr 1, ul. Wyszyńskiego 8/48

- Filia nr 2, ul. Kombatantów 18/2

3. Filie wiejskie:

- Filia w Łące Prudnickiej;

- Filia w Moszczance;

- Filia w Rudziczce;

- Filia w Szybowicach.

KADRY MIEJSKIEJ I GMINNEJ BIBLIOTEKI PUBLICZNNEJ W PRUDNIKU:

W 2010 r. Biblioteka posiadała 10,75 etatu przeliczeniowego, zatrudniając 14 osób:

- 6 pracowników merytorycznych pełnozatrudnionych;

- 2 pracowników merytorycznych niepełnozatrudnionych - 5/8 etatu;

- 5 pracowników merytorycznych niepełnozatrudnionych - ½ etatu;

- 2 pracowników obsługi niepełnozatrudnionych – ½ etatu.

Zatrudnienie w Bibliotece, mimo zwiększenia zakresu działania oraz zaleceń teoretyków bibliotekoznawstwa, pozostaje od lat na niezmienionym poziomie.

FINANSE MIEJSKIEJ I GMINNEJ BIBLIOTEKI PUBLICZNNEJ W PRUDNIKU:

Budżet Miejskiej i Gminnej Biblioteki Publicznej w Prudniku za rok 2010 wynosił 487 933,48 złote, z czego:

- dotacja z Gminy Prudnik 471 749,00

w tym przekazana przez Gminę na podstawie porozumienia

ze Starostwem Powiatowym dotacja celowa

na zakup księgozbioru (Porozumienie nr PP.III.0714-6/2010) 10 000,00

- Zakup nowości wydawniczych w ramach Programu Biblioteki Narodowej

Zakup nowości wydawniczych dla bibliotek

(umowa nr BN/7015/10w., zawarta w dniu 21 czerwca 2010r.) 8 080,00

- środki uzyskane w PROGRAMIE AKADEMIA ORANGE DLA BIBLIOTEK

za 2010 r. (Numer umowy dotacji: DOB/0987/2010/FO/100-7) 3 554,48

- dochody własne (usługi kserograficzne, sprzedaż prac dzieci) 4 444,20

Środki z budżetu wydatkowano m.in.. na:

- wynagrodzenia osobowe 268 550,00

w tym

płace 265 670,00

nagroda jubileuszowa 2 880,00

- zakup księgozbioru 47 198,40

- czynsze 17 670,32

- zakup energii elektr., cieplnej i wody 32 196,15 - usługi 16 055,03 - materiały i wyposażenie 14 576,86 - prenumerata czasopism 12 489,95

- ubezpieczenia 4 269,00

- podróże służbowe 1 072,84 W 2010 r. nastąpiła zmiana wynagrodzenia pracowników biblioteki – średnio o 8%.

Średnia płaca pracowników merytorycznych biblioteki w 2010 r. wynosiła 2140,84 (9,75 etatu przeliczeniowego), wszystkich pracowników instytucji – 2081,78.

ZBIORY BIBLIOTECZNE:

Na koniec 2010 księgozbiór Miejskiej i Gminnej biblioteki Publicznej w Prudniku liczył 110 023 woluminów, z czego w 2010 r. przybyło 2113 książek oraz 20 zbiorów audiowizualnych, w tym z zakupu:

W 2010 r. ubytkowaliśmy 2595 egzemplarzy książek w wyniku selekcji.

Stosunkowo duża liczba ubytków wiąże się z podjęciem planowej i systematycznej selekcji księgozbiorów Biblioteki (centrala i filie), mającej na celu poprawę jakościową poprzez usunięcie pozycji niepotrzebnie zwiększających stan ilościowy zbiorów i zajmujących powierzchnię. Zgodnie z wytycznymi IFLA selekcja i zakupy winny prowadzić do wymiany księgozbioru co 10 lat Podejmując trud dokładnej rewizji i selekcji zbiorów przywołaliśmy słowa Jana Wołosza, iż „biblioteka publiczna [...] nie powinna przechowywać w swoich zbiorach materiałów zdezaktualizowanych, zbędnych, nie wykorzystywanych przez użytkowników”. Oczywiście, planowa selekcja zbiorów będzie kontynuowana w kolejnych latach i obejmie zarówno całość księgozbioru jak i czasopisma oraz zbiory audialne i medialne. Z selekcji wyłączone zostaną zbiory o specjalnym znaczeniu: nieliczne w naszych zbiorach wydawnictwa sprzed 1945 r., prudniczana oraz Księgozbiór Harry'ego Thürka. Selekcja księgozbioru jest też niezbędna z przyczyn ekonomicznych – według badań amerykańskich (z tego co wiem nie przeprowadzano takich analiz w Polsce) koszt przechowywania książki wynosi od `15 do 20 dolarów rocznie.

Książki zakupione do zbiorów oraz przyjęte jako dary to przede wszystkim najbardziej poszukiwane tytuły i dziedziny, wybrane w oparciu o postulaty zgłaszane przez czytelników oraz dezyderatki: lektury szkolne oraz opracowania z ekonomii, prawa, nauk humanistycznych.

Nasi czytelnicy złożyli 3 zamówienia na wypożyczenia międzybiblioteczne prosząc o sprowadzenie 3 tytułów książek z bibliotek na terenie całego kraju. Zrealizowaliśmy wszystkie. Wprowadziliśmy formę weekendowych wypożyczeń z Czytelni, w ubiegłym roku udostępniliśmy w ten sposób 286 książek i 96 egzemplarzy czasopism.

Opracowano formalnie i rzeczowo 2200 egzemplarzy książek (ok. 2100 tytułów).

W 2010 r. przeprowadzono kontrolę księgozbioru – skontrum – w Wypożyczalni dla Dorosłych, Czytelni, Oddziale dla Dzieci, oraz w filiach nr 1, w Rudziczce i w Łące Prudnickiej.

Prowadzono prace przy porządkowaniu katalogu alfabetycznego i rzeczowego tudzież tworzeniu katalogu komputerowego w programie Sowa.

Prenumerata prasy: 60 tytułów, w tym 9 dla dzieci i młodzieży, za ogólną kwotę 12 489,95

UDOSTĘPNIANIE ZBIORÓW

W 2010 r. zarejestrowano we wszystkich placówkach ogółem 4054 czytelników w tym na wsi 819.
 

Zanotowaliśmy 30 725 odwiedzin w bibliotece, z czego 23 552 w wypożyczalni, 6289 w czytelni, z czego 1033 w czytelni internetowej (MiGBP i filia Rudziczka), oraz 2598 w Oddziale dla Dzieci.

a) wypożyczono ogółem 75059 woluminów

na zewnątrz 69233 w tym na wsi 16311

na miejscu 5826 w tym na wsi 2230

b) wypożyczono ogółem 11471 czasopism

na zewnątrz 1077 w tym na wsi 1077

na miejscu 10344 w tym na wsi 1897

c) wypożyczono ogółem 87 zbiorów specjalnych.

DZIAŁALNOŚĆ INFORMACYJNO-BIBLIOGRAFICZNA

Wszystkie agendy biblioteki oferują czytelnikom usługi informacyjne a koordynatorem tej działalności jest Czytelnia Miejskiej i Gminnej Biblioteki Publicznej w Prudniku przy ulicy Zamkowej. Z usługi tej korzystają przede wszystkim uczniowie i studenci jak również osoby dokształcające się. W 2010 roku wszystkie agendy biblioteczne udzieliły 3740 informacji, w tym 676 bibliotecznych, 825 bibliograficznych oraz 2239 faktograficznych.

W Czytelni mieści się lokalny Punkt Informacji Europejskiej oraz Punkt Informacji o Prudniku i Miastach Partnerskich. Zasoby obu Punktów są wzbogacane poprzez zakupy oraz dzięki współpracy z instytucjami zajmującymi się tą problematyką. Ponadto w grudniu 2010 r nawiązaliśmy współpracę z Instytutem Pamięci Narodowej, która polegać będzie m.in. na udostępnianiu wydawnictw Instytutu w Czytelni, prezentacji wystaw i projekcji filmów realizowanych przez IPN.

W Czytelni działa punkt internetowy, dzięki któremu wzbogacamy naszą ofertę informacyjną o wyszukiwanie informacji w światowej sieci www. Zasady korzystania z internetu reguluje Regulamin czytelni internetowej.

POPULARYZACJA KSIĄŻKI I CZYTELNICTWA

W 2010 roku Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna oprócz swej podstawowej działalności polegającej na gromadzeniu, opracowaniu i udostępnianiu zbiorów, zorganizowała 420 imprez dla dzieci oraz dorosłych, w tym:

                                                                     dla dorosłych              dla dzieci i młodzieży
 

• Spotkania autorskie                                       4

• Odczyty, pogadanki                                       8                                        34

• Dyskusje nad książką                                    9                                        17

• Głośne czytanie                                                                                      28

• Konkursy                                                     3                                        33

• Lekcje biblioteczne                                       6                                        20

• Wycieczki do biblioteki                                16                                        13

• Szkolenia                                                     4

• Wystawy                                                   81                                         42

• Inne imprezy czytelnicze                             26                                         76 Spotkania DKK, lekcje muzealne (F. Rudziczka), współorganizacja imprez POK i WDK (filie), zajęcia plastyczne, biblio- i arteterapia,

Działania wydawnicze:

• Plakaty

• Ulotki

• Zaproszenia

• Informatory

Wszystkie nasze działania mają na celu popularyzację czytelnictwa oraz książki w różnych, także tych najnowocześniejszych postaciach (nagrania na CD i CD-MP3, DVD, w przyszłości, w miarę możliwości finansowych, również e-book), jak również pozyskanie nowych czytelników, wśród dzieci i młodzieży oraz osób starszych. Będą one kontynuowane w latach następnych poprzez inicjatywy własne biblioteki oraz we współpracy z innymi instytucjami.

Uwaga: w związku z przeprowadzanym raz na 5 lat skontrum (kontrolą księgozbioru) Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w Prudniku była nieczynna przez 6 tygodni.

W kontekście tych danych warto zwrócić uwagę na wzrost zainteresowania prasą, co można wiązać zarówno z rosnącymi cenami prasy i pauperyzacją społeczeństwa (prasa codzienna, kolorowa, dla pań) jak i z coraz większym zapotrzebowaniem na szybką a jednocześnie wiarygodną, łatwą do zweryfikowania, atrakcyjną dla odbiorcy informację (prasa popularno-naukowa). Wzrasta też zainteresowanie Internetem jako formą rozrywki oraz źródłem szybkiej informacji, jednakże wątpliwa (oczywiście jeśli nie korzystamy ze specjalistycznych baz danych bądź witryn godnych zaufania) ich jakość sprawia, że muszą być one weryfikowane za pomocą innych źródeł.